به قلم سرلشکر دکتر سید حسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح
امروز که رهبر عزیز انقلاب اسلامی همه ما را نسبت به جنگ نرم توسط استکبار و دشمنان انقلاب و بدخواهان ملت ایران هشدار دادند بحث عملیات روانی در حوزه جنگ نرم از اهم واجبات است و در واقع پاسخ جنگ نرم یا عملیات روانی دشمن دفاع نرم و عملیات روانی تهاجمی و دفاعی برعلیه دشمن محسوب میشود. نظم و نسق دادن به یک مجموعه یا بازآرایی مجدد آن را با هدف یک ساخت جدید را، مهندسی مینامیم. در معنای دیگر، مهندسی به معنای تنظیم عناصر یک محیط است به گونهای که در تناسب، با غایت مطلوب قرار گیرد. مهندسی عملیات روانی نیز در همین راستا یک فن مبتنی بر مهارتهای فراوانی است که از فناوری و دانش روانشناسی قدرت سرچشمه میگیرد. به زعم این مقاله عملیات روانی به کلیه فعالیتهایی اطلاق میشود که موجب تولید، تغییر، تقویت و یا تصحیح نگرش و بینش مخاطب شده و آن را در راستای اهداف و نیات منبع پیام هدایت سازد و بر دو گونه تبلیغ و جنگ روانی تقسیم میشود.
تجربه و ذوق سلیم هنری میتواند در کنار دانشنظری این فرآیند، مهندسی آن را زیبا و از سوی دیگر کم هزینه و پربار سازد. بدون مشارکت جمعی و رسانهای امکان مهندسی وجود ندارد و این کار کرد (عملیات روانی) موضوعی نیست که بتوان با زور و تحمیل یک رای و سلیقه در مورد آن نتیجه گرفت، لاجرم باید در فرآیند مهندسی و آیندهنگری از تجربه و خرد حاکم بر نیازها و رفتار مطلوب انسانی مدد گرفت و آن را به سامان رسانید.
عملیات روانی به کلیه فعالیتهایی اطلاق میشود که موجب تولید، تغییر، تقویت و یا تصحیح نگرش و بینش مخاطب شده و آن را در راستای اهداف و نیات منبع پیام هدایت سازد و بر دو گونه تبلیغ و جنگ روانی تقسیم میشود.
قرآن بزرگترین کتاب عملیات روانی، جبهه نور، ایمان، حق و عدالت است. اگر با نگاه تخصصی در جستوجوی هدایت کتاب خدا در امر عملیات روانی باشیم میتوان نتیجه گرفت که کتاب کوثر خدا و کتاب قران حکیم مجید، علاوه بر همه ابعادی که مدنظر قرار داده کتابی برای حفظ روحیه پیامبر اعظم (صلیالله علیه واله وسلم) است که در آن صحنههای عظیم، خطرناک و پرفراز و نشیب رسالت ایشان در مکه و حکومت ایشان در مدینه نشان داده شده است و نیز بخش مهمی از آیات شریفه قران کریم شامل صحنههای عظیم قوت قلب دادن به رسول خدا (صلیالله علیه واله وسلم) و امید بخشیدن به آینده اسلام و مسلمین میشود.
«ثبت ا... الذین آمنوا منکم» و یا «یثبت اقدامکم» همچنین در آیات بسیاری حقانیت پیامبر (صلیالله علیه واله وسلم) و اسلام و سنتهای الهی تبیین شده است و پاسخ شبهات کفار و منافقین و نیز افراد بیاطلاع که از روی گمان فکر میکنند داده شده است. بنابراین قرآن حکیم در هر دو بعد علمیات روانی جامع است، در آفند و هم پدافند. دفاع خداوند و امدادهای غیبی و هدایتهای وحی برای پیروزی بر دشمنان و تضعیف روحیه او و حملات قوی به پایههای فکری و بنیانهای اجتماعی و اخلاقی غلط دشمنان که موجب ضعف، فرار و انهدام آنها را فراهم آورد...
خداوند متعال در قرآن کریم و سوره مزمل خطاب به پیامبر اکرم (صلیالله علیه واله وسلم)، ماهیت وحی را بیان نموده و میفرماید: (ما بر تو سخنی سنگین و ارزشمند القا میکنیم) و این سخن تنها جایگاهی است که القا در تبلیغات دینی را خاص کلام وحی معرفی مینمایند. قرآن کریم با کتاب نامیدن خویش برای مقابله با عملیات روانی دشمن سنگرسازی میکند و با ترسیم کلی جبهه امیها وارد مبارزه میشود و همین امر نشان میدهد که قرآن کریم تا چه حد از اعجاز بیانی و زبانی خویش برای منکوب کردن دشمنی که تمام ابزارها و روشهای زبانی و ادبی خویش را برای به زانو درآوردن حضرت محمد (صلیالله علیه واله وسلم) به کار گرفته است، استفاده میکند و چگونه در برابر تک همه جانبه روانی دشمن به پاتکی بنیادین همه جانبه و در عین حال قاطع و کوبنده روی میآورد. لذا منبع اصلی در بازمهندسی عملیات روانی بازگشت سازمانهای تبلیغاتی به قرآن کریم است که کتاب بلاغ و ابلاغ است. بدین معنا که پیام قرآن باید وارد عرصه مبارزه در برابر مشرکان مطرح شود و با رسایی و آشکاری این امر صورت پذیرد چون ابلاغ رساندن آشکار و واضح و رسالت و مخاطب آن نیز انسانها هستند و به عبارتی میتوان گفت به نظام زبانی قرآن تعلق دارند و به همان فرهنگی منتسباند که این زبان محور آن است. هر چند نظام معنایی قرآن بسی فراتر و مخاطبان آن عام و جهانیاند.
پیام قرآن باید وارد عرصه مبارزه در برابر مشرکان مطرح شود و با رسایی و آشکاری این امر صورت پذیرد چون ابلاغ رساندن آشکار و واضح و رسالت و مخاطب آن نیز انسانها هستند و به عبارتی میتوان گفت به نظام زبانی قرآن تعلق دارند و به همان فرهنگی منتسباند که این زبان محور آن است .
خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم (صلیالله علیه واله وسلم) میفرماید:«ای پیامبر ابلاغ کن آنچه را که از سوی پروردگارت به تو فرود آمده است و اگر چنین نکردی پس رسالت خدایی را نرساندهای (تبلیغ نکردهای)» و یا میفرماید: «و بر پیامبر جز رساندن و تبلیغ آشکار نیست» در نتیجه کار ایشان شناساندن، رساندن و خوب ادا کردن یا به عبارتی به نحو کامل و مطلوب انجام د ادن آن است و این همان وظایف و کارهای داعی است که در صحنه مبارزه با شرک و کفر وارد میشود و دعوت خود را بیان میکند. یعنی پیامبر، ائمه، ولی و مومنان رزمنده برتر و برجسته جبههای هستند که قرآن سند عملیاتی آن است.
بر این اساس، مسئولیتهای اصلی مبلغ که در نامهای خاص رسالتی رسول خدا نیز مندرج است عبارتند از:
1- از بین بردن جهل و ناآگاهی از طریق واداشتن افراد و مخاطبین به تفکر و آگاهی که میفرماید: یا ایها الذین امنو ان جاء کم فاسق بناء فتبینوا ان تصیبوقوما یجبها له فتصبحو علی ما فعلتم نادمین (حجرات-6) (ای کسانی که ایمان آوردهاید اگر شخص فاسقی خبری برای شما آورد، درباره آن تحقیق کنید. تبیین کنید، مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده خود پشیمان شوید.)
2- احیاء و یادآوری باورها و حقایق فطری تا از طریق آن غفلت و فراموشی از بین برود و از طرفی با طرح محبت خدای متعال به متقین و اختصاص فلاح و رستگاری به متقیان استقامت آنان را میسازد.
3- منکوب کردن دشمن در عملیات متعدد و گسترده روانی خود علیه قرآن و پیامبر صلیاللهعلیهوالهوسلم با بحث عقلی، تاریخی و ارزشی درباره بنیانهای باطل، جهل و کفر و نفاق دشمن و تسلط روانی برجبهه مقابل .
عمل انقلابی و جهادی، تلاش هوشمندانه و آگاهانه، دلسوزی و احساس مسئولیت و صبر و تحمل از جمله مولفههای اساسی است که برای تحقق این فرآیند لازم و ضروری است.
روانشناسی اجتماعی بر خلاف مهندسی یک ساختمان که با پایان گرفتن ساختمان، پایان مییابد، یک پروژه بیپایان است و همواره نیازمند بازنگری و تصحیح و ارتقا میباشد.
مجامع علمی به ویژه آنهایی که دغدغه امنیت ملی و دفاع اجتماعی دارند باید به تناسب رشته خود سهمی در بازآرایی مهندسی فکر و مدیریت عملیات روانی داشته باشند. روح حاکم بر نقشه فکری جامعه و مهندسی آن، روح عزت دینی و ملی، اخلاق پروری و معنویت است اما هیچ بخشی از آن نباید در تعارض با عقل و خرد حرفهای در تولید پیام باشد و این جمع بین عقل و ایمان با علم و تخصص در عملیات روانی، مقوله دشواری است که نیازمند مشارکت علمی تمامی مجامع دانشگاهی و راهبردی است. لازمه تحقق مهندسی مطلوب در عملیات روانی، شناسایی محیط اجتماعی و فرهنگی خواهد بود و دانشگاهها و حوزههای علمیه دینی به عنوان یک موسسه تولید علم و دانش تخصصی و به لحاظ تمرکز نخبگان فکری در آن از دو جهت میتوانند در این امر موثر واقع شوند، از یک سو نخبگان دانشگاهی و حوزههای علمیه دینی میتوانند با آگاهی از عناصر متفاوت تولید پیام و نظامهای مربوط و آگاه سازی نسبت به این عناصر و ارکان، مقدمات تحقق مهندسی تبلیغ را فراهم آورند و از سویی دیگر با شناسایی عناصر ضعیف و ناسازگاریها و ناهنجاریهای حوزه مدیریت عملیات روانی و تقویت منابع انسانی و آموزش عناصر موجود و مرتبط و نیز تبیین نحوه ارتباط نظاممند و نظام واربین عناصر مردمی و نخبگان و خواص اجتماعی، به بسترسازی و تحقق مهندسی نوین عملیات روانی در کشور کمک کنند. علاوه براین مدیران و نخبگان شاغل در هر یک از حوزهها و نظامهای برشمرده، میتوانند با طراحی و بازسازی اصول و عملکردها، متناسب با نظامی که در تولید فکر و بینش دنبال میسازند، به رفع ناهنجاریها یا نواقصی که در این خصوص وجود دارد، اقدام نمایند. ایجاد ارتباط و هماهنگی بین دستگاههای مختلف تولید علم و تبلیغی و رسانهای و تولید اطلاعات و هماندیشی برای رفع ناسازگاریها در این پروسه و ایجاد تحول، از جمله فعالیتهایی است که دانشگاهیان و حوزویان با توجه به جایگاه علمی خود میتوانند در این جهت ایفا کنند. عمل انقلابی و جهادی، تلاش هوشمندانه و آگاهانه، دلسوزی و احساس مسئولیت و صبر و تحمل از جمله مولفههای اساسی است که برای تحقق این فرآیند لازم و ضروری است.
:: موضوعات مرتبط:
استفاده از قرآن در باز مهندسی عملیات روانی ,
,
:: بازدید از این مطلب : 535
|
امتیاز مطلب : 47
|
تعداد امتیازدهندگان : 15
|
مجموع امتیاز : 15